یادنامۀ یکی از بانیان و رهبران ارجمند «ساما»
زنده یاد استاد «رسول جرأت»
ای رهـــــــروان سلسلــۀ عشق و دوستی
نام شما بـه لوحۀ تـــقــــدیس نبشته انـــد
جـاوید بــــــــــود راه شما، راهیان عشق
ورد زبــــان مـــــردم دنــیـــا گشته ایــــد
«سرمد»
طبق منابع موجود، «رسول جرأت» فرزند «جوره قل» در صبحگاه یکی از روز های سال ۱۳۲۸شمسی در روستای کارگرخانۀ ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب، در دامان یک خانواده منور زاده شد. رسول که در یک جامعۀ تقسیم شده به غنی و فقیر در متن فقر زاده شد، از همان آوان کودکی با طعم تلخ فقر، ستم و تنگنا های زندگی رو به رو بوده و آشنا شد. قبل از دورۀ مکتب، با ذکاوت خاصی که داشت، به فراگیری دروس متداوله پرداخته و در سن 8 سالگی به مکتب ابومسلم آن زمان شامل گردیده و دوره ابتدائی و متوسطه را موفقانه به پایان رساند. وی دورۀ ثانوی را در لیسۀ عالی باختر ولایت بلخ در سال ۱۳۴۹ش به پایان رسانیده و متعاقباً به منظور ارتقای سطح علمی اش و به اساس لیاقت شامل مؤسسه تربیت معلم قندهار گردید.
در سال ۱۳۵۱ش پس از فراغت از صنف چهاردهم آن مؤسسه، به صفت معلم در لیسۀ گرزیوان ولایت فاریاب تقرر حاصل کرد . پس از گذشت یک سال در مکتب متذکره، در سال ۱۳۵۲ش نظر به لزوم دید مدیریت معارف وقت به مکتب لیسۀ ابومسلم اندخوی تبدیل گردید. رسول جرأت پس از دو سال اجرای وظیفه و تدریس در اوائل سال ۱۳۵۵ش بنابر خواهش و علاقۀ خودش، به پوهنځی ادبیات و علوم بشری پوهنتون کابل مجدداْ از سمستر پنجم به ادامه تحصیل پرداخت.
با ختم مؤفقانۀ دوره عالی لیسانس در آن نهاد تحصیلی، در مؤسسۀ عالی تربیت معلم فاریاب به صفت استاد ادبیات تقرر حاصل کرد. رسول جرأت مردی از تبار آزادگی، مبارزه و عشق بود. او عطش روزافزون به کتاب، مطالعه و تحقیق داشت و تبحر بی مانندی در عرصۀ ادبیات، فلسفه و علوم تاریخ، سیاست، مردم شناسی و… داشت.
استاد رسول جرأت سخندان ماهر، سخنران شیرین کلام و ادیب توانائی بود. جرأت در یک رسلۀ تحقیقی اش (مونوگراف) تحت عنوان «انعکاس دیالکتیک در مثنوی مولانا » اصول و قانون دیالکتیکی تضاد را به بررسی گرفته بود که در نوعش در سطح افغانستان بکر و تلاشی ابتکاری بی سابقه بود.
استاد جرأت که از تولد تا جوانی طعم تلخ فقر را در دامان نظام های طبقاتی و منقسم به اغنیاء و فقراء چشیده بود و از آن تجربۀ حسی مستقیم داشت، با ذهن کنجکاو و جست و جوگرش راه ها و الگو های ممکنۀ رهائی و نجات ستمدیدگان و مظلومان را از جهنم ستمگران مطالعه و سبک و سنگین کرده بود. به همین منظور قبل از به وجود آمدن جنبش دموکراتیک نوین، با محافل روشنفکری در تماس بود.
دورۀ ثانوی مکتب زنده یاد رسول جرأت در لیسۀ باختر شهر مزار شریف با اوج مبارزات قانونی شهری از دانشگاه کابل تا مراکز تولیدی و کارگری جنگلک، نساجی گلبهار و نفت و گاز شبرغان و مکاتب ولایات، نشر جراید علنی سیاسی به ویژه جریدۀ «شعلۀ جاوید»مصادف بود. در آن جو پر از تب و تاب مبارزاتی دهۀ چهل شمسی، رسول جرأت مثل بسا از روشنفکران جست و جوگر کشور، گمشدۀ اش را در وجود جریان شکوهمند «دموکراتیک نوین» یافته و به صفوف آن جریان باعظمت پیوسته و اندیشه های زنجیر گسل دموکراتیک نوین را درفش مبارزاتی خود ساخت. با بالا گرفتن اختلافات محفلی و آغاز انتقادات اعضاء و هواداران «سازمان جوانان مترقی» و «جریان دموکراتیک نوین» بر سبک کار و کاستی های فراوان آن سازمان و جریان و رهبران مؤثرش و ناتوانی سازمان در متن بحران زدگی از پاسخگوئی و چاره جوئی، «گروه انتقادیون» در داخل آن سازمان و جریان شکل گرفت که در ادامه با محوریت گرامی یاد «داکتر فیض احمد» و به اشتراک تعدادی از «شعله ئی» های ناراضی در بهار سال ۱۳۵۲ش با نشر جزوۀ «با طرد اپورتونیسم….»، به «گروه انقلابی خلق های افغانستان» تغییر نام داد. با برآمد گروه اخیر الذکر، تعدادی از اعضای سازمان و جریان نامبرده به شمول رسول جرأت و داوود سرمد عضو این گروه بودند.
پس از دسترسی به اندیشۀ پیشرو عصر و در پرتو آن، استاد رسول جرأت مثل سائر مبارزان روشنفکری، بر این حقیقت دست یافتند که تفاوت های ملیتی، نژادی، سمتی و قومی در جامعۀ کثیرالمله ای مثل افغانستان نمی تواند مانع وحدت طبقاتی و مبارزاتی زحمتکشان همسرنوشت جامعۀ ما در مبارزۀ مشترک برای آزادی، رفع نابرابری طبقاتی، ستم و استثمار، و عدالت و ترقی اجتماعی شود. او مبارزه علیه ستم ملی و تبعیض قومی را جدا از مبارزه علیه استعمار و امپریالیسم و مبارزۀ طبقاتی نمی دانست و باور داشت که رفع ستم و تبعیض قومی صرف از همین کانال ممکن الحصول است و نمی تواند جایگزین آن شود.
پس از تبارز علنی و انتقادی «گروه انقلابی…» بر «سازمان جوانان مترقی» و «جریان شعلۀ جاوید»، بر پایۀ برخی برداشت های مشترک از آن جریان و سازمان، همکاری مشترکی میان این گروه به رهبری داکتر فیض احمد و «گروه مجید» که از اواخر سال ۱۳۴۹ش مستقلانه و با دیدی انقتادی نسبت به آن سازمان و جریان فعالیت مخفی داشت، برای ایجاد سازمان و برنامۀ سازمانی در خط ستراتیژیک «جنگ توده ئی طولانی» با کاربرد سه سلاح انقلاب، آغاز شد. بدین منظور، «کمیسیون مشترک» پنج نفره به اشتراک رفقاء مجید، فیض احمد، شریف، داوود سرمد، و عبید تأسیس یافت. این همکاری مشترک (نه ادغام تشکیلاتی) از سال ۱۳۵۴تا خزان ۱۳۵۷ش با کار مشترک تدارکاتی در عرصه های مختلف برای ایجاد سازمان و برنامۀ سازمانی و آموزش جوانان ادامه یافت.
در سال ۱۳۵۷شمسی پس از کودتای مزدوران ۷ثوری سوسیال امپریالیسم روسی و تبعات آن کودتا؛ سیر قهقرائی و فرو ریختن برخی از سنگر های مستحکم انقلابی در منطقه (طرح تئوری رویزیونیستی و سراپا ضد انقلابی سه جهان توسط روندگان راه سرمایه داری در چین)؛ و روی وظائف مبرم مبارزاتی آن مقطع زمانی در کشور ما و تفسیر متضاد هر دو جانب از آن سه رویداد؛ آن همکاری پایان یافته و کمیسیون مشترک نیز کارش خاتمه یافته و از هم پاشید و هر دو گروه پی کار خود رفتند. در این همکاری تدارکاتی میان دو گروه نامبرده، نه ادغامی وجود داشت و در پایان نه انشعابی. در ختم کار «کمیسیون مشترک» نامبرده، رفقاء استاد رسول جرأت با داوود سرمد از اعضای «گروه انقلابی…» از گروه انقلابی داکتر فیض احمد بریده و بر اساس همسوئی ایدئولوژیک، سیاسی و عملی روی آن سه مسأله با رفقاء مجید و شریف، به جمع همسنگران رفیق مجید پیوسته و با سائر محافل و گروه های منسوب به جنبش چپ انقلابی در پروسۀ تدارک «ساما» سهم فعال و مرکزی گرفت. زنده یاد استاد رسول جرأت در پروسۀ وحدت و کنفرانس مؤسس سرطان سال ۱۳۵۸ش سازمان آزادیبخش مردم افغانستان (ساما) اشتراک نموده و عضویت کمیتۀ مرکزی سازمان و عضویت کمیته تشکیلات را کسب کرد.
پس از ایجاد «ساما» رفیق جرأت در کنار زنده یاد مجید به عنوان یکی از مؤسسان و رهبران منتخب «ساما» در راه استحکام این گردان انقلابی و آزادیبخش تازه تأسیس تلاش بدون وقفۀ شباروزی کرد. با دریغ استاد رسول جرأت در تداوم تلاش برای استحکام «ساما» و تدارک برای نبرد آزادیبخش ضد سوسیال امپریالیسم اشغالگر روسی و مزدوران میهن فروش و ضد انقلابیش، به زودی مورد پیگرد سگان بوی کش و جلادان دستگاه جهنمی «اگسا»ی حزب جنایتکار و میهن فروش «دموکراتیک خلق» قرار گرفت. در اثر افشاء شدن جا و محل جلسۀ رفقاء به جواسیس «اگسا»، تعدادی از رهبران و کادر های ممتاز «ساما» در منزل انجنیر عزیز واقع در محلۀ چهلستون شهر کابل، استاد رسول جرأت و سائر همرزمانش به شمول آموزگار فرزندان زحمتکشان شریف، بلبل انقلاب داوود سرمد، انجنیر قدوس، پاسدار مرز حریت فقیر (حنیف) کادر نظامی «ساما»، انجنیر عزیز، انجنیر داوود منگل و حسین طغیان به روز سه شنبه ۱۹ سرطان ۱۳۵۸ش برابر با دهم جولای ۱۹۷۹م (به روایت فهرست پنج هزار نفری اعدام شدگان توسط «اگسا»، سه شنبه ۲۷ سرطان ۱۳۵۸ش برابر با هژدهم جولای ۱۹۷۹م جاودانه شد) که فقط چند روزی از تأسیس «ساما» می گذشت، دستگیر گردیده و پس از سپری کردن چنده ماه در چنگ دشمن غدار ملی و تاریخی خلق و انقلابیون افغانستان، توأم با شکنجه های طاقت فرسا توسط دستگاه آدمکشی «اگسا» و با فیصله و دستور حزب و دولت جلاد پیشۀ «خلقی ــ پرچمی» یک جا جاودانه شده و جلادان شان جنایت هولناک تاریخی را مرتکب و بالاثر، ننگ و نفرین ابدی را کمائی کردند.
پس از دستگیری این رفقاء، به جاودانه یاد مجید پیشنهاد شد که باید جای بود و باش خود را عوض کند تا خطری احتمالی متوجه ایشان و سائر رفقاء نباشد، زنده یاد مجید در پاسخ به این پیشنهاد دلسوزانه چنین گفته بود:
«نمی خواهم کاری کنم که اگر آن ها روزی از زندان نجات یابند، در دل آنها بگذرد که گویا من بر ایمان انقلابی، استقامت و جانبازی آنها باور نداشته، برای حفظ خود، خانه ام را تغییر داده ام. می دانم که در آن صورت درک آن بی باوری، بد تر از تمام شکنجه های دنیا آنها را معذب خواهد ساخت.»
استاد جرأت به حق یکی از پیشتازان راه مبارزه، اندیشۀ مبشر تغییر و عملورز راستین، بی غش و بی ادعائی بود. ترازنامۀ کار زنده یاد رسول جرأت در بخش جلب و جذب جوانان به مبارزۀ انقلابی، به کار منسجم تشکیلاتی و آموختاندن مبانی و مفاهیم علم انقلاب به آن جوانان در چندین ولایت شمالی کشور عالی و چشمگیر بوده است. جرأت در کوره های آتشین زندگی و رزمندگی گداخته شده و به مثابۀ یک روشنفکر انقلابی با تأیید وسیع مردمی، آگاهانه و عاشقانه در راه پر از مخاطرۀ روشنگری، آگاهگری و انسجام ستمکشان میهن قدم گذارده و در پرتو آگاهی های پیشرو علمی، سیاسی، فلسفی، تاریخی و ادبی اش و با وقوف بر نقش طبقات در تحولات اجتماعی به ویژه نقش تاریخ ساز طبقۀ کارگر و سائر زحمتکشان در امر براندازی نظام های کهن و ستم و استمار؛ با آگاهی بر نقش تشکیلات و گردان پیشاهنگ و سائر ابزارانقلابی، در متن طوفان های زمان قدم بی برگشت در راه مبارزۀ جمعی سازمان یافته بر ضد استبداد، ارتجاع و امپریالیسم اشغالگر روسی و مزدوران بومی اش گذارد.
زنده یاد رسول جرأت در زندگی کوتاه، ولی پربارش مبارزات سازندۀ عظیمی را همراه با رفقاء مجید و دیگران علیه اپورتونیسم و رویزیونیسم در پرتو اندیشه های پیشرو عصر به پیش برده و در راه وحدت فکری، سیاسی و سازمانی منسوبان جنبش انقلابی ضد ارتجاعی و ضد استعماری در کشور نقش بسزائی داشت. رفیق جرأت مبارز انقلابی آرمانخواهی بود که اندیشه را از طریق پراتیک جمعی و راه و رسم انقلابی به آرمان اعمار جامعه و انسان های نوین با فرهنگ پیشرو در راه آزادی و برابری واقعی پیوند خون زد.
زنده یاد استاد رسول جرأت در تاریخ مبارزاتی خلق و انقلابیون افغانستان و به ویژه در تاریخ «ساما» به حیث یکی از یازده تن از بانیان و به مثابۀ یکی از رهبران ارجمند، مطرح و تأثیرگذار ساما» تثبیت شده است. این رهبر انقلابی در عین داشتن عشق و امید سرشار به زندگی و خوبی هایش مثل هر موجود انسانی دیگر؛ آگاهانه مرگ را به سخریه گرفته و سرانجام در جریان کارزار های پیهم انقلابی با نشستن سرب مذاب جلادان «خلقی ــ پرچمی» بر سینۀ ستبر و پر از امیدش، جاودانه شد و پاسداری از حریم اندیشه و سازمان در راه طولانی و ناهموار تحقق آرمان ایجاد جامعۀ نوین عاری از ستم، استثمار، نابرابری و تبعیض را به همرزمان ادامه کارش به میراث گذاشت.
تا آرمان ایجاد جامعۀ نوین عاری از ستم، استثمار، نابرابری و تبعیض زنده است و مبارزه در راه تحقق این ایده آل ها در کشور ادامه یابد، نام و یاد استاد رسول جرأت که به مثابۀ یک کادر و رهبر عالیقدر انقلابی جرأتمندانه علیه ارتجاع، سوسیال امپریالیسم و امپریالیسم از موضع «اندیشۀ پیشرو عصر» ابراز وجود کرده و به پا خاست، رزمید و جاودانه شد؛ در اذهان و خاطرۀ جمعی همرزمان، انقلابیون و ستمکشان کشور زنده خواهد ماند.
تا ستم باقیست، اندیشۀ انقلابی زنده، مبارزۀ ناتمام استاد رسول و سائر «رسولان عریان رنج» در راه تحقق آرمان شکوهمند مستدام خواهد بود!
مرگ بر ارتجاع و امپریالیسم!
یا مرگ یا آزادی!
کمیتۀ فرهنگی سازمان آزادیبخش مردم افغانستان (ساما)
۱۸ جوزای ۱۴۰۱ شمسی
Afghanistan people's 