پاسخ به این سوال که چگونه این اتفاق افتاد، بدون شبهه حاوی بسا دیدگاههای مغرضانه ایدیولوژیکی است، اما حوادثی که از مارچ ۲۰۲۲ رخ داده است، تا حدودی حقیقت این داستان را بازگو میکند.
تا کنون ماه جولای در تاریخ معاصر سریلانکا معنای دیگری داشت، معانی ای چون خاظره تیره ای از قتل عام «تمیل» ها در جولای ۱۹۸۳، یا لکه های خون ریخته شده از جنگ داخی بین دولت سریلانکا و ال تی تی ای که با احساسات قومی و سیاسی گوناگونی همراه بود. اما حوادث ۹ جولای ۲۰۲۲ حاوی معانی دیگر و آغاز پیروزمندانه قیام جدیدی است که در تاریخ مردم این جزیره اقیانوس هند بوقوع پیوسته است. بنابر این باید اذعان کرد که به هیچوجه اغراق آمیز نبود، هرگاه یک بخش عظیم رسانه های اجتماعی آن را «روز جمهوری سریلانکا» نامگذاری کردند.
از انجا که در نتیجه این قیام تعداد بیشماری افراد به خیابان ها ریختند و کلمبو را اشغال کردند، بی جهت نیست که دوباره این سوال را که چگونه این اتفاق بوقوع پیوست؟ مطرح کنیم. پاسخ به این سوال محتملا به دیدگاه های مغرضانه ایدیولوژیکی ای اشاره خواهند کرد که فقط میتوانند بخشی از حقایق را بازگو کنند. اما حوادثی که از ماه مارچ ۲۰۲۲ به اینسو رخ داده اند، داستان مشروح این رویداد را بیان می کند.
ابتدا تعداد قلیلی ازمردمان شهری، عمدتاً از طبقه متوسط و پایین تر از متوسط، در محلات خود تجمع کردند تا اعتراض خود را نسبت کمبود مواد سوخت، گاز، شیرخشک و قطع برق، به طور خاموشانه، علیه دولتی که مسؤل این نگون بختی ها بود ابراز کنند. بیشتر اوقات این اعتراضات بدون سازماندهی و خودجوش بود. وقتی یک فرد از روی تصادف چیز در رابطه با کسر یا کمبود ها در شبکه های اجتماعی پُست می کرد و مردم را به اجتماع و اعتراض علیه آن دعوت میکرد، مردم به سادگی در آن سایت می ریختند و آنرا میخواندند. به زودی چنان معلوم شد که این یک روند بود. گرچه چندان پرطرفدارنبود، اما در راه بازگشت از کار روزانه، عده ای به نشانه همبستگی در مقابل آن اعتراضات کنار خیابان ها توقف میکردند و موترهایی که از آنجا عبور می کردند برای نشان دادن حمایت خود از آنها هارن های شان را به صدا در میاوردند. به تدریج تعداد مردم و همچنین تظاهرکنندگان افزایش یافت و در ۳۱ مارچ، اعتراض خاموشی در نزدیکی اقامتگاه رئیس جمهور بسرعت به فریادهای وحشیانه تبدیل شد. جمعیت خشمگین تلاش کردند موانع را بشکنند و درگیری بین پلیس ضد شورش و مردم به وضوح نشان دهنده ناامیدی پلیس بود. شعارهای مربوط به قطع گاز، مواد سوخت و برق اکنون نه تنها برای نشان دادن شکست رئیس جمهور و دولت بلکه برای درخواست از رئیس جمهور گوتابایا راجاپاکسا به خانه او تغییر یافته بود. هنگامی که دولت پس از تظاهرات درنزدیکی اقامتگاه رئیس جمهور، برای اولین بار در وضعیت فوق العاده را در کشور اعلام کرد، مردم آشکارا مقررات منع رفت و آمد را نقض کردند.
در همین حال، پستی به اشتراک گذاشته شد که در آن از یک میلیون نفر خواستار تجمع در ۹ اپریل در کلمبو، گالی شد، این اقدام راه را برای اشغال منطقه و از جمله دروازه اصلی دفتر ریاست جمهوری هموار کرد وامکانات موقتی ای مانند این اجتماع را در سائر مناطق راه اندازی کرد. آشپزخانه های عمومی، تشناب ها و حمام ها، مراکز پزشکی و مرکز رسانه ها، مرکزاجتماع شهروندان، کتابخانه ها، سینما ها، تیاترهای فضای باز، استودیو های هنری، تربیون های آزاد ، پوهنتون عمومی، مرا کزتجمع کودکان و غیره مناطق به وضوح نشان میداد که هزاران مردمی که در آنها تجمع کرده بودند، شرکت کنندگان معمولی در اجتماعات یا اعتراضات سیاسی نبودند. آنها شامل افرادی از همه طبقات، قومی، مذهبی، جنسیتی، سنی و اکثریت جوانانی بودند که نقش عمده ای در براه اندازی تظاهرات داشتند. اما با این وصف تعداد انگشت شماری از نهادهای سیاسی مانند احزاب، اتحادیه های کارگری یا سازمان ها را نمایندگی می کردند. اگرچه مناطق اشغال شده به نام گوتاگوگاما (دهکده گوتا برو) نامیده شدند، به زودی خواسته های سیاسی مردم از تغییر حکومت به تغییر سیستم تبدیل شد.
در ۹ می، هزاران نفر از حامیان خشمگین نخست وزیر وقت، موهیندا را جاپاکسا، به معترضان مسالمت آمیز در گوتاگوگاما حمله کردند و چند تا از تأسیسات موقت را سوزاندند. از آنجایی که این اتفاق در حضور پلیس و نظامیان رخ داد، موج شدیدی از نارضایتی ایجاد کرد. در اواخر همان شب، معترضان بسیاری از املاکی را که متعلق به راجاپاکساس ها و سیاستمداران طرفدار دولت بود به آتش کشیدند. نخست وزیر مجبور به استعفا شد.
معترضانی که گال فیس را اشغال کرده بودند در آنجا باقی ماندند و فعالیت های سیاسی، فرهنگی و آموزشی را سازماندهی کردند، که نشان میداد مقاومت می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. اشکال هنری ای که زمانی به حاشیه رانده شده بودند، مانند موسیقی جایگزین شونده و هنرهای نمایشی درمناطق اشغال شده متداول شدند. از آنجایی که نسل جوان نقش اصلی را در سازماندهی مناطق و همچنین فعالیت های گوناگون ایفا می کرد، فضای جدید و غیرقابل انکاری بوجود آمده. اگرچه ماهیت ناهمگون دیدگاههای سیاسی- اجتماعی معترضان برای تشکیل یک کمیته متمرکز سازماندهی مختل شد، اما در پایان موفق شدند یک شورای روزانه تشکیل دهند که در آن به بررسی و بحث در باره مسائل فنی منطقه مانند غذا، آب،صحت و…وضعیت سیاسی و اقدامات سیاسی آینده صورت می گرفت.
از همین جا تظاهرات تاریخی ۹ جولای توسط معترضان گال فیس به عنوان تصمیمی که در شورا اتخاذ شده است، اعلام شد. آنها نه تنها به سادگی تاریخ را اعلام کردند، بلکه کمپینی در سراسر جزیره برای دعوت از مردم به گال فیس سازماندهی شد. البته این درست است که بحران اقتصادی که سراسر کشور را فراگرفته، نقش اساسی ای در تحریک مردم به اعتراض داشت. اما آرزوهای سیاسی مردم را نمیتوان صرفاً محدود به بازگشت به حالت عادی قدیمی ای کرد که دیگر کمبود مواد سوخت، گاز، دوا، غذا و قطع برق یک واقعیت روزمره زندگی نمیباشد. آرزوهای سیاسی فراتر از آنهاست، اینکار ممکن است برای کشور جدیدی که با ورشکستگی اقتصادی روبرو است کمی عجیب به نظر برسد. با این حال، آنچه مبرهن است، اینست که هویت شهروندی جدیدی که از شیوه های تاریخی مردم قوام گرفته در حال تکوین است.
صفدر سفاح
11جولای2022
Afghanistan people's front 