بخش دوم
در حال حاضر تنها چند کشور محدود تولید فلزات حیاتی از سطح زمین را در دست دارند. استرالیا بزرگترین تولیدکننده لیتیوم است. شیلی بزرگترین تأمینکننده مس جهان است. چین تولیدکننده عمده گرافیت و خاکهای کمیاب است که در تولید تکنولوژیهایی مانند گوشیهای موبایل و کامپیوترها کاربرد دارد. جمهوری کنگو، اندونزی و آفریقا جنوبی بازیگران مهم در بازار کبالت، نیکل، پلاتینیوم و ایریدیوم هستند.
چین بیشتر از همیشه به استخراج مواد معدنی که خارج از مرزهایش قرار دارند، توجه و منابع اختصاص داده و همین مسئله موجب نگرانیهای ژئوپلیتیک بین کشورهای رقیب شده است. این کشور حالا به استخراج از ژرف دریا چشم دوخته است.
پنج مجوز از مجوزهای صادرشده آی سیای متعلق به چین است. این بیشترین تعداد مجوز است که به یک کشور داده شده است. هند دو مجوز دارد و برای دو مجوز دیگر هم درخواست کرده است. روسیه چهار مجوز دارد و مجوز پنجمش بهصورت اشتراکی با کشوری دیگر است.
ناتان پیکارسک، یکی از مؤسسان شرکت مشاوره هورایزن که درزمینهٔ اطلاعات ژئوپلیتیک و زنجیره تأمین کالا فعال است، میگوید: «بالا رفتن تنشهای ژئوپلیتیک و موضوع تغییر در منابع تأمین انرژی تقلا برای استخراج، فرآوری و مصرف این مواد معدنی حیاتی را افزایش داده است.»
بیشترین نگرانی ژئوپولتیک در این زمینه سهمی است که چین در فرآوری این مواد معدنی پیش از آن که وارد چرخه مصرف شود، دارد.
طبق گزارش آژانس بینالمللی انرژیهای تجدید پذیر، چین با در دست داشتن تکنولوژی لازم برای فراوری مواد معدنی که در طول دههها به دست آورده، صد درصد تصفیه گرافیت طبیعی و فلز دیسپروزیم، ۷۰ درصد کبالت، حدود ۶۰ درصد فرآوری لیتیوم و منگنز را در اختیار دارد.
گذشته از این، دولت چین چندین مورد ممنوعیت قانونی برای صدور این تکنولوژیهای تصفیه و بعضی از مواد معدنی وضع کرده است. چین میگوید این کار برای حفظ امنیت ملی و منافع کشورش انجام داده است.
آخرین مورد از این ممنوعیتها در دسامبر ۲۰۲۳ وضع شد که بر اساس آن صدور تکنولوژی ساخت خاکهای آهنربایی که در تولید اتومبیلهای الکتریکی و توربینهای بادی و دیگر محصولات الکتریکی کاربرد دارد، ممنوع شد.
جنیفر گرانهولم، وزیر انرژی ایالات متحده آمریکا در همایش مواد معدنی و انرژیهای پاک که در ماه اوت سال ۲۰۲۳ برگزار شد، گفت: «ما با یک تأمینکننده مسلط بر بازار مواجه هستیم که میخواهد از موقعیت برتری که در بازار دارد برای منافع سیاسی بهرهبرداری کند.»
دو ماه پیش از این سخنرانی، کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان ایالات متحده به پنتاگون دستور داده بودند دسترسی و استخراج منابع معدنی بستر دریاهای این کشور و امکانات موجود این کشور برای فرآوری آنها را مورد بررسی قرار دهد.
این کمیته گفت: «در سالهای اخیر چین قدمهای تهاجمی و شدیدی به سمت انحصاری کردن فراوری مواد معدنی و گرههای چندفلزی استخراجشده از ژرف دریا برداشته است و آن را تبدیل به برنامه استراتژیکی برای امنیت کشورش کرده است.»
این کمیته ادامه داد: «برای مقابله با رشد چین و اقدامهای انحصارطلبانه آن در مسیر چرخه تأمین مواد، اهمیت دارد که آمریکا با روشهای مبتکرانه منابع مواد معدنی حساس خود ازجمله گرههای چندفلزی را تأمین کند تا برای تأمین آنها متکی به کشورهای خارجی نباشد.»
آمریکا همراه با استرالیا، کانادا، فنلاند، فرانسه، آلمان، ژاپن، جمهوری کره، سوئد و بریتانیا در سال ۲۰۲۲ برنامه مشترکی برای تأمین امنیت مواد معدنی راهاندازی کردند. ایتالیا و هند هم حالا به این برنامه پیوستهاند.
ادامه دارد …
Afghanistan people's front 