نوشته: کیت جانسن – خبرنگار «فارین پالیسی» در حوزه ژئواقتصاد و انرژی
۲۰ آگست ۲۰۲۵
منبع: فارن پالیسی
————————
پس از یک نشست غیرعادی و تلویزیونی در واشنگتن که روز دوشنبه برگزار شد و قرار بود جنگ روبهگسترش روسیه علیه اوکراین را به پایان نزدیک سازد — همان وعدهای که دونالد ترامپ پیش از ورود به کاخ سفید داده بود — هنوز هم بسیاری از پرسشهای مهم بیپاسخ مانده است. در اینجا هفت موضوع اصلی را مرور میکنیم که ایالات متحده، اوکراین، متحدان اروپایی و روسیه در روزها و هفتههای آینده با آن روبهرو خواهند بود:
۱. ترامپ در واقع چه تضمینهای امنیتی برای اوکراین میدهد؟
ترامپ در کارزار انتخاباتی ۲۰۲۴ تعهد کرده بود که هیچ سرباز امریکایی به اوکراین نفرستد. اما در دیدارش با ولودیمیر زلنسکی در دفتر بیضی، او دو بار از رد کامل اعزام نیروهای امریکایی برای تأمین امنیت اوکراین خودداری کرد — موضوعی که امیدواریهایی را به تغییر نظر او دامن زد.
اما روز سهشنبه دوباره تأکید کرد که نیروهای امریکایی بخشی از هیچ مأموریت صلحبان در اوکراین نخواهند بود، هرچند گفت واشنگتن ممکن است پشتیبانی هوایی بدهد. او همچنان پیشنهاد داد که بریتانیا و فرانسه نقش اصلی در تضمین حاکمیت اوکراین داشته باشند. با این حال، وزارت خارجه روسیه قاطعانه ایده حضور هرگونه نیروهای ناتو در اوکراین را رد کرده است.
از سوی دیگر، مفهوم «تضمینهای امنیتی شبیه ماده پنج» که فرستاده ترامپ، استیو ویتکاف، پس از نشست آلاسکا مطرح کرد، همچنان مبهم است. بدون ناتو، هیچ مکانیزم رسمی برای متعهدساختن «ائتلاف داوطلبان» به دفاع از اوکراین وجود ندارد.
۲. ارزش این تضمینها چیست وقتی که یادداشت بوداپست ۱۹۹۴ و توافقنامه مینسک ۲۰۱۵ نقض شدند؟
اوکراین و شرکای اروپاییاش مصمماند تضمینهای امنیتی واقعی بگیرند، اما اوکراین دو بار تلخ فریب خورده است. در سالهای پس از فروپاشی شوروی و دوباره پس از تهاجم نخست روسیه، امریکا، اروپا و حتی روسیه متعهد به حفظ تمامیت ارضی اوکراین شدند، ولی مسکو در ۲۰۲۲ حمله تمامعیار را آغاز کرد.
۳. آیا دیدار دوجانبه بین پوتین و زلنسکی برگزار میشود؟ یا سهجانبه با ترامپ؟
ترامپ در جریان دیدارش با رهبران اروپایی با پوتین تماس گرفت تا درباره نشست احتمالی با زلنسکی گفتگو کند. اما هنوز روشن نیست که روسیه به چنین دیداری تن بدهد یا خیر، و اگر بپذیرد، محل و دستور کار چه خواهد بود. سوئیس امیدوار است با استفاده از بیطرفیاش میزبان شود، اما پوتین — که حکم بازداشت بینالمللی دارد — نمیخواهد به اروپای غربی سفر کند. استانبول گزینه دیگر است، اما اوکراینیها خاطرات تلخی از مذاکرات قبلی در ترکیه دارند.
۴. آیا اوکراین میتواند از دستدادن کریمه یا دونباس را بپذیرد؟
مسأله واگذاری زمین در برابر صلح از ۲۰۲۲ ذهن زلنسکی را مشغول کرده است. کریمه از ۲۰۱۴ در اشغال روسیه است و مسکو در ده سال گذشته جای پای محکمی در آن ساخته. برخی تحلیلگران میگویند اگر زلنسکی از عضویت در ناتو و کریمه چشمپوشی کند، اروپا خواهد پذیرفت، اما تنها در برابر فهرست طولانی امتیازهای روسیه.
دونباس پیچیدهتر است؛ بخشی از آن هنوز میدان نبرد است و ارزش صنعتی و انرژی فراوان دارد. جداکردن کامل شرق اوکراین به معنای کوچکشدن کشور و ایجاد پایگاه تازهای برای حملات بعدی روسیه خواهد بود. افزون بر آن، قانون اساسی اوکراین واگذاری قلمرو ملی را بدون همهپرسی سراسری ممنوع میکند.
۵. مشروعیتبخشیدن به تغییر مرزها با زور چه تأثیری بر نظم بینالملل خواهد داشت؟
ایالات متحده در قرن بیستم قاطعانه با الحاق ارضی مخالفت میکرد — جنگ خلیج فارس اول نمونه بارز آن بود. واشنگتن نیز ضمیمهسازیهای روسیه در گرجستان و اوکراین را محکوم کرد.
اما همین امریکا در دوره ترامپ از خرید گرینلند، بازپسگیری کانال پاناما یا حتی «الحاق» کانادا سخن گفت. شاید نظم مبتنی بر قواعد همین حالا هم فروپاشیده باشد.
۶. توافق صلح چه سرنوشتی برای غرامت و بازسازی خواهد داشت؟
سازمان ملل خسارات روسیه به اوکراین را تاکنون بیش از ۵۲۴ میلیارد دالر برآورد کرده است. در عین حال، حدود ۳۰۰ میلیارد دالر از داراییهای بانک مرکزی روسیه منجمد مانده که میتواند برای بازسازی اوکراین استفاده شود. اما تاکنون هیچ بحث علنی در این زمینه صورت نگرفته است.
از سوی دیگر، اقتصاد روسیه در وضعیت نابسامان قرار دارد و مسکو نیز به دنبال تخفیف تحریمها و احیای روابط اقتصادی با امریکا است؛ بعید است کرملین توان مالی برای بازسازی اوکراین داشته باشد. بار اصلی احتمالاً بر دوش اروپا خواهد افتاد.
۷. اگر این دیپلماسی به شکست بینجامد چه میشود؟
ترامپ قبلاً گفته بود اگر نتواند توافق بگیرد، از روند صلح کنار خواهد رفت. اگر اوکراین نپذیرد بخشی از خاک خود را از دست بدهد، یا تضمینهای امنیتی فراهم نشود، یا پیشنهادهای روسیه توخالی از آب درآید، جنگ ممکن است تا پاییز دوباره شعلهورتر شود — هرچند که هیچگاه واقعاً خاموش نشده است.
وقتی خبرنگاری در دفتر بیضی از ترامپ پرسید آیا این «پایان راه حمایت امریکا از اوکراین» است، او پاسخ داد:
«من هرگز چنین چیزی نمیگویم. هیچگاه پایان راه نیست. انسانها کشته میشوند و ما میخواهیم آن را متوقف کنیم. پس نمیگویم پایان راه است.»
اما این راه تا کجا ادامه دارد، پرسشی است که هیچکس پاسخش را نمیداند.
Afghanistan people's front 