ترامپ ۲.۰؛ مائوی نوین در لباس سرمایه‌داری امریکایی

آنچه امروز در «ترامپ ۲.۰» می‌بینیم، تصویر وارونه‌ای از سرمایه‌داری با «ویژگی‌های چینی» است

نوشته: ویلیام پسک

۲۷ آگست ۲۰۲۵

منبع: آسیا تایمز

———————

اگر تقلید را بالاترین شکل ستایش بدانیم، تیم اقتصادی شی جین‌پینگ باید از تغییر مسیرهای سیاستی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، سرخ و خجیل شده باشد.

ترامپ همواره احترام و علاقه‌ی خود به رهبر چین را پنهان نکرده بود. اما ده روز اخیر شاهد سلسله تصمیم‌ها و فشارهایی از سوی کاخ سفید بوده‌ایم که شاید حتی برای «پولیتبورو»ی پکن نیز غافلگیرکننده باشد. واداشتن شرکت اینتل به واگذاری ۱۰ درصد سهم و مجبور ساختن انویدیا به پرداخت ۱۵ درصد درآمد برای کاخ سفید، برای هرکسی که فیلم‌های مافیایی دیده باشد، صحنه‌ای آشنا است.

همین‌گونه تلاش ترامپ برای مجبور ساختن بانک سرمایه‌گذاری گُلدمن ساکس به برکناری اقتصاددان ارشدش ــ تنها به این دلیل که گفته بود تعرفه‌ها تورم‌زا اند ــ یا برکناری رئیس اداره آمار کار به خاطر گزارش کاهش بیکاری در امریکا، و یا دستور به مقام عالی فدرال در بخش مخابرات برای لغو مجوز رسانه‌هایی که واقعیت‌های بیرون از «حباب ترامپ» را گزارش می‌دهند، همه رنگ‌وبوی اقتدارگرایی دارد.

تصاحب «سهم طلایی» توسط کاخ سفید در معامله نپون استیل برای خرید یو.اس. استیل، دقیقاً بوی سیاست‌های حزب کمونیست چین را می‌دهد. یا مطالبه‌ی ۵۵۰ میلیارد دالر «حق‌الامتیاز امضا» از جاپان و طرح‌های اخاذی مشابه از کوریای جنوبی و اتحادیه اروپا، همه برگرفته از جعبه‌ابزار مستبدان است.

این‌ها شیوه‌های مائو تسه‌تونگ است، نه آموزه‌های آدام اسمیت، رونالد ریگن و نه حتا دیدگاه‌های محافظه‌کاران سنتی امریکایی در اندیشکده‌هایی چون «کیتو» یا «امریکن اینترپرایز». حزب جمهوری‌خواهی که سال‌ها دیگران را «کمونیست»، «سوسیالیست» و «مارکسیست» می‌نامید، امروز ظاهراً با «چینیزه‌سازی» اقتصادی امریکا مشکلی ندارد.

ترامپ با وادار کردن شرکت‌هایی مانند اپل به تولید در داخل امریکا و اعطای معافیت‌های تعرفه‌ای برای شرکت‌هایی که در برابر او سر خم می‌کنند، عملاً ابزار تولید را در اختیار دولت می‌گیرد.

-حمله به استقلال بانک مرکزی امریکا

با این همه، خطرناک‌ترین اقدام ترامپ شاید تلاش او برای تبدیل بانک مرکزی مستقل امریکا (فدرال ریزرو) به نسخه‌ی امریکایی «بانک خلق چین» باشد. او سال‌ها با ایده برکناری جروم پاول، رئیس فدرال ریزرو، بازی می‌کرد؛ اما این هفته دست به عمل زد.

روز دوشنبه ترامپ تلاش کرد لیزا کوک، عضو هیأت رهبری فدرال ریزرو را که توسط جو بایدن در سال ۲۰۲۲ منصوب شده بود، برکنار کند. ترامپ او را به «تقلب در وام مسکن» متهم کرد. اما کوک مخالفت کرده و گفته است که «ترامپ صلاحیت قانونی این کار را ندارد.»

آرون کلاین، اقتصاددان مؤسسه بروکینگز، هشدار داد که این اقدام «ضربه مرگبار به استقلال فدرال ریزرو» است. کتی جونز، استراتژیست در شرکت چارلز شواب، به بلومبرگ گفت: «حتا اگر باور نداشته باشید که این اقدام به نتیجه می‌رسد، در کوتاه‌مدت معنایش این است که حق بیمه‌ی ریسک برای نگهداری اوراق قرضه درازمدت امریکا باید بالاتر برود.»

توبین مارکوس، تحلیل‌گر شرکت وُلف ریسرچ، گفت: «گرچه امکان دارد هر نتیجه‌ای در پی داشته باشد، اما احتمالاً دیوان عالی امریکا این اقدام را تأیید می‌کند. چون حفاظت‌های قانونی برای رئیس و اعضای عادی فدرال یکسان است. اگر چنین شود، استقلال فدرال ریزرو به شدت فرسوده خواهد شد و حتی همین تلاش برای برکناری کوک نگرانی‌های بزرگی ایجاد کرده است.»

جَرت سیبرگ، تحلیلگر در تی‌دی کوون، افزود که «ماهیت آشکاراً سیاسی این اقدام، نشانه خطرناکی از آینده است.» او گفت: «هیچ اتهام جنایی علیه کوک ثبت نشده و او حتا فرصت دفاع در برابر قاضی را پیدا نکرده است.»

نتیجه هرچه باشد، اعتبار یکی از محترم‌ترین نهادهای امریکا در جهان آسیب دیده است. خبر روز دوشنبه باعث کاهش ارزش دالر و افزایش قیمت طلا و سود اوراق ۳۰ ساله امریکا شد؛ نشانه‌ای آشکار از نگرانی سرمایه‌گذاران نسبت به سیاست پولی سهل‌گیرانه و تورم.

-پیامدهای جهانی

یک رویارویی قانون اساسی بر سر بانک مرکزی امریکا آخرین چیزی است که بازارهای جهانی در میان جنگ تجاری و تنش‌های ژئوپولیتیکی نیاز دارند. افزون بر این، احتمال دارد ترامپ تا نشست ۱۶-۱۷ سپتمبر یک اقتصاددان وفادار دیگر را به هیأت رهبری فدرال ریزرو بگمارد.

اوایل ماه، ترامپ استیفن میرَن، رئیس شورای مشاوران اقتصادی‌اش را به هیأت رهبری فدرال افزود تا دوره باقیمانده‌ی آدریانا کوگلر، که در جنوری ۲۰۲۶ پایان می‌یابد، را پر کند. میرَن می‌تواند سومین صدای مخالف در حمایت از کاهش نرخ بهره به سبک ترامپ باشد. نشست ماه جولای شاهد نخستین اختلاف‌نظر جدی اعضا پس از بیش از ۳۰ سال بود. اگر پاول در نشست آینده نرخ‌ها را ثابت نگه دارد، فشار علیه او شدید خواهد شد.

اگر ترامپ موفق شود کوک را برکنار و جایگزین کند، هیأت رهبری فدرال ریزرو به‌گونه‌ای «مگافیکیشن» خواهد شد که بازگرداندن استقلال و اعتبار آن شاید ناممکن باشد.

-تقلید از چین، تقویت چین

سرمایه‌داری دولتی ترامپ با «ویژگی‌های امریکایی» به طور قطع جایگاه امریکا در شاخص‌های آزادی رسانه و فساد را نابود خواهد کرد. طنز ماجرا این است که ترامپ برای شکست چین، دقیقاً در حال تقلید از حزب کمونیست چین است ــ و در عمل راه را برای قدرت‌گیری بیشتر اقتصاد شی جین‌پینگ هموار می‌سازد.

ترامپ با حمله‌ی دولتی به صنایع موتر برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر، آینده این بخش‌ها را دو دستی تقدیم پکن کرده است. جف کینگستون، استاد مطالعات آسیایی در دانشگاه معبد توکیو، گفت: «امریکا یک بازار بزرگ رشد را رها کرده و به انرژی بازنده روی آورده است. پکن جشن خواهد گرفت.»

همچنین چین از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ و تلاش او برای فلج کردن فدرال ریزرو سود می‌برد؛ چراکه این اقدامات دالر را تضعیف می‌کند، درست در زمانی که شی روند «دولارزدایی» را سرعت بخشیده است.

در ماه جون، پان گونگ‌شِنگ، رئیس بانک خلق چین، گفت پکن در حال بررسی راه‌هایی برای «کاهش وابستگی بیش‌ازحد به یک پول واحد حاکمیتی» است.

دان وانگ، از گروه اوراسیا، گفت: «چین به نظر می‌رسد تلاش‌های خود برای دلارزدایی را سرعت داده، گرچه پیشرفت آن ناهموار است.»

در همین حال، گری نگ، اقتصاددان در ناتیکسیس، هشدار داد: «سیاست‌های ترامپ اعتماد بازار را به دارایی‌های دلاری امریکا تضعیف کرده است.»

به همان اندازه زیان‌بار، اقتباس بی‌پروا و آشکار ترامپ از کتابچه راهنمای حزب کمونیست چین است.